Bài 4. Cạnh tranh trong sản xuất và lưu thông hàng hóa

Câu 1 trang 42 SGK CD lớp 11

Cạnh tranh là gì? Phân tích tính tất yếu khách quan và mục đích của cạnh tranh trong sản xuất và lưu thông hàng hoá.

gợi ý bài tập về nhà:

– Cạnh tranh là sự tranh giành, đấu tranh giữa các chủ thể kinh tế trong sản xuất, kinh doanh hàng hoá nhằm giành những điều kiện thuận lợi để thu được nhiều lợi nhuận.

– Khi sản xuất và lưu thông hàng hoá xuất hiện thì cạnh tranh ra đời, tồn tại và phát triển.

Trong sản xuất hàng hóa, các chủ sở hữu khác nhau tồn tại với tư cách là những chủ thể kinh tế độc lập, có lợi ích riêng nên không thể không cạnh tranh với nhau.

+ Mặt khác, do điều kiện sản xuất của mỗi chủ thể kinh tế là khác nhau về trang thiết bị kỹ thuật – công nghệ, nghiệp vụ, vốn, trình độ quản lý, nguyên, nhiên vật liệu, môi trường sản xuất kinh doanh tức là chất lượng hàng hoá và sản xuất. chi phí bỏ ra khác nhau làm cho kết quả sản xuất kinh doanh giữa họ không giống nhau: có người lãi nhiều, có người lãi ít, có người lãi ít, thua lỗ, mất vốn, phá sản… được những điều kiện thuận lợi, tránh được những rủi ro, bất lợi trong sản xuất và lưu thông hàng hoá thì tất yếu sẽ xảy ra sự cạnh tranh giữa chúng với nhau.

– Mục đích của cạnh tranh trong sản xuất và lưu thông hàng hóa là nhằm thu lợi cho mình nhiều hơn lợi cho người khác.

+ Nhận nguyên vật liệu và các nguồn lực sản xuất khác

+ Hưởng lợi từ khoa học công nghệ

+ Giành được thị trường, đầu tư, hợp đồng và đơn đặt hàng

+ Được hưởng lợi về chất lượng và giá cả hàng hóa, bao gồm lắp đặt, bảo hành, sửa chữa, phương thức thanh toán, v.v.

Câu 2 trang 42 SGK ĐDDH lớp 11

Các loại cạnh tranh là gì? Lấy một ví dụ để minh họa.

gợi ý bài tập về nhà:

Tuỳ theo những căn cứ khác nhau, người ta chia cạnh tranh thành các loại:

– Cạnh tranh giữa những người bán với nhau: thường xảy ra khi trên thị trường có nhiều người có cùng một hàng hóa để bán nhưng người mua hàng hóa đó lại ít.

+ Ví dụ: Trong cùng một khu phố có nhiều người cùng mở một hiệu cắt tóc, giữa họ tất yếu có sự cạnh tranh để giành khách nên thu được nhiều lợi nhuận hơn những người khác. Để làm được điều này, họ cần phải nâng cao tay nghề, thái độ phục vụ tốt, vị trí thuận tiện, giá rẻ thì mới được khách hàng lựa chọn.

– Cạnh tranh giữa những người mua với nhau: thường xảy ra khi trên thị trường có ít hàng hóa bán ra nhưng lại có nhiều người mua hàng hóa đó.

+ Ví dụ: Vào dịp Tết, người ta rất chú ý đến những loại quả độc đáo như dưa hấu, bưởi, dừa thỏi vàng, hình ông tiên… nhưng những loại quả có hình thù như vậy lại rất ít. để mua nhiều, phải có sự cạnh tranh giữa họ bằng cách đưa ra mức giá cao hơn.

– Cạnh tranh giữa các ngành: đó là sự cạnh tranh kinh tế giữa các doanh nghiệp trong các ngành sản xuất khác nhau.

+ Giả sử trong xã hội có ba ngành sản xuất A, B, C cạnh tranh với nhau để tìm cách đầu tư sinh lợi nên phải chuyển dịch các yếu tố sản xuất từ ​​ngành có lợi nhuận cao, ngành có lợi nhuận thấp sang ngành có lợi nhuận cao . Nhưng sự di chuyển này chỉ có thể thực hiện được khi các điều kiện như giao thông vận tải phải được phát triển; Vốn vay ngân hàng được đảm bảo và việc cung cấp máy móc, thiết bị kỹ thuật và công nghệ cho ngành công nghiệp mới đã sẵn sàng. Để tối đa hóa lợi nhuận, các ngành A, B, C nhất thiết phải cạnh tranh với nhau. Thực chất cuộc cạnh tranh này là sự cạnh tranh về các điều kiện sản xuất kinh doanh có lợi nói trên giữa các ngành A, B, C với nhau.

– Cạnh tranh trong nước với nước ngoài: Loại hình cạnh tranh này xảy ra khi thị trường vượt ra khỏi phạm vi trong nước để vươn ra thị trường khu vực và quốc tế, gắn với xu thế toàn cầu hóa và hội nhập kinh tế quốc tế.

+ Ví dụ: Nhờ đổi mới mô hình kinh tế, sản lượng lương thực nước ta không những đủ cho nhân dân tiêu dùng và dự trữ dồi dào mà còn tham gia xuất khẩu lương thực (gạo) ra thị trường thế giới. Và tất nhiên chúng ta phải cạnh tranh với một số chủ thể kinh tế khác cũng xuất khẩu lương thực như nước ta như Thái Lan, Mỹ, Ấn Độ v.v.

Câu 3 trang 42 SGK ĐDDH lớp 11

Khi nước ta là thành viên của Tổ chức Thương mại thế giới (WTO), theo ông, tính chất và mức độ cạnh tranh sẽ phát triển theo chiều hướng nào (bình lặng hay gay gắt)? Tại sao?

gợi ý bài tập về nhà:

– Khi nước ta là thành viên của Tổ chức Thương mại Thế giới, theo tôi, tính chất và mức độ cạnh tranh sẽ phát triển theo hướng gay gắt và quyết liệt.

– Do trình độ phát triển cạnh tranh không đồng đều và lợi ích kinh tế khác nhau giữa nhóm nước công nghiệp phát triển và nhóm nước đang phát triển (trong đó có Việt Nam) nên cạnh tranh sẽ gay gắt và mang tính quyết định, đòi hỏi nước ta phải có những thay đổi mạnh mẽ .

Câu 4 trang 42 SGK ĐDDH lớp 11

Từ những mặt tích cực và tiêu cực của cạnh tranh, nhà nước cần làm gì để phát huy mặt tích cực và khắc phục những hạn chế của cạnh tranh hiện nay ở nước ta?

gợi ý bài tập về nhà:

Tính hai mặt của cạnh tranh:

– Mặt tích cực: Cạnh tranh đóng vai trò là động lực kinh tế của sản xuất và lưu thông hàng hóa.

+ Kích thích lực lượng sản xuất, phát triển khoa học công nghệ, tăng năng suất lao động xã hội.

+ Khai thác tối đa các nguồn lực của đất nước để đầu tư xây dựng và phát triển nền kinh tế thị trường định hướng xã hội chủ nghĩa.

+ Thúc đẩy tăng trưởng kinh tế, nâng cao sức cạnh tranh của nền kinh tế, góp phần chủ động hội nhập kinh tế quốc tế.

– Thiếu sót:

+ Chạy theo mục tiêu lợi nhuận một cách vô ý thức, vi phạm quy luật tự nhiên trong sử dụng tài nguyên, gây suy thoái, mất cân bằng môi trường nghiêm trọng.

+ Để giành khách và kiếm nhiều lợi nhuận, một số người không từ thủ đoạn bất chính, bất lương.

+ Đầu cơ tích trữ gây rối loạn thị trường, từ đó làm tăng giá cả, ảnh hưởng đến sản xuất và đời sống của nhân dân.

Cạnh tranh là một quy luật kinh tế tồn tại khách quan của sản xuất và lưu thông hàng hóa, có mặt tích cực và tiêu cực, nhưng mặt tích cực là bản chất và chi phối, còn mặt tiêu cực của cạnh tranh là nhà nước sẽ điều chỉnh nó thông qua giáo dục, pháp luật và các cơ quan có liên quan. kinh tế xã hội. chính sách hạn chế các hành vi vi phạm pháp luật (làm hàng giả, buôn bán hàng cấm, dùng thủ đoạn vi phạm pháp luật, gây rối loạn thị trường,…), mở rộng thị trường, nâng cao đời sống nhân dân.

Câu 5 trang 42 SGK ĐDDH lớp 11

Có ý kiến ​​cho rằng: Để phát huy mặt tích cực của cạnh tranh ở nước ta hiện nay, nhà nước chỉ cần tìm ra giải pháp khắc phục những hạn chế của cạnh tranh. Nó đúng hay sai? Tại sao?

gợi ý bài tập về nhà:

– Ý kiến ​​này không đúng vì:

– Để phát huy mặt tích cực của cạnh tranh ở nước ta hiện nay, chúng ta phải khắc phục những hạn chế, nâng cao khoa học công nghệ, tăng cường quản lý và giáo dục, nâng cao đời sống nhân dân. Có như vậy chúng ta mới nâng cao khả năng cạnh tranh một cách lành mạnh. Bởi trong nền kinh tế, cạnh tranh luôn vận động và biến đổi nên những yếu tố tích cực sẽ dần thay đổi và mất dần chỗ đứng.

Câu 6 trang 42 SGK CD lớp 11

Bạn hiểu thế nào là cạnh tranh lành mạnh và công bằng? Khi thấy hiện tượng cạnh tranh không lành mạnh, bạn sẽ xử lý như thế nào?

gợi ý bài tập về nhà:

– Cạnh tranh bình đẳng là cạnh tranh phù hợp với pháp luật và chuẩn mực đạo đức, có tác động kích thích nền kinh tế thị trường phát triển đúng hướng.

Cạnh tranh không lành mạnh là cạnh tranh vi phạm pháp luật và chuẩn mực đạo đức, làm rối loạn, cản trở sự phát triển của kinh tế thị trường.

– Khi thấy có hiện tượng cạnh tranh không lành mạnh, tôi sẽ báo ngay cho cơ quan chức năng để có biện pháp xử lý kịp thời.

giaibaitap.me