Bình giảng đoạn thơ cuối trong bài “Việt Bắc” của Tố Hữu

Chủ thể:

Cảm nhận về dòng cuối bài thơ “Việt Bắc” của Tố Hữu:

“Ngày về em có nhớ anh không… Nhớ câu hát ai chung tình”.

GỌI

Bình giảng đoạn thơ để làm nổi bật vẻ đẹp của hình tượng người tứ thơ Việt Bắc qua nỗi nhớ quê hương cách mạng chân thành, sâu nặng của Tố Hữu. Phong cảnh nên thơ, trữ tình, con người cần cù, đôn hậu. Đó là bức tranh thiên nhiên – con người đẹp hiếm có trong thơ mà Tố Hữu đã xây dựng nên nhờ tình yêu sâu nặng với Việt Bắc và con mắt nhìn chính trực, tiến bộ của nhà thơ cách mạng đối với con người và cảnh vật núi rừng.

văn phòng

Anh về rồi, em có nhớ anh không…

Việt Bắc chan chứa nỗi nhớ của những người kháng chiến trở về quê hương cách mạng suốt mười lăm năm “thâm thiết” ân tình. Bao nhiêu chữ “nhớ” ngân vang trong bài thơ cùng với bao nhiêu nỗi nhớ của người ra đi và người ở lại. Đừng quên chiến khu, nhớ “mái đình (cây đa Tân Trào của Hồng Thái), nhớ những đêm “đoàn quân ra đi trùng điệp”, “cờ đỏ trong gió đóng kín cửa hang ” và cả ” anh không được nhớ đến như một người tình”… Giữa bao nhiêu nỗi nhớ ấy, một nỗi nhớ hiện lên vừa thiết tha vừa buồn bã:

Em về anh có nhớ Ai nhớ câu ca chung tình

Mười dòng trên là khổ thơ thứ năm của bài thơ “Việt Bắc” mở ra toàn cảnh. Đó là cái nhìn toàn cảnh và tiêu biểu về Việt Bắc bốn mùa trong năm. Bức tranh ấy hiện lên thật sống động trong nhịp điệu khoan thai, đắm say trong tình yêu, đầy óng ả, tươi tắn nhưng cũng bâng khuâng, man mác bởi nó được chắt lọc qua nỗi nhớ của người đến và người đi. Nỗi nhớ được bày tỏ tha thiết trong tiệc chia tay

Anh về em có nhớ không Anh về nhớ hoa cùng em

Hai lần “ta về” được lặp lại đồng thời là lúc chia tay, nhưng câu trên là để hỏi ai, câu dưới là để bày tỏ lòng mình. Vì giọng thơ tình cảm của Tố Hữu ở đây thật ngọt ngào dễ thương. Cuộc chia tay giữa kháng chiến và Việt Bắc, giữa miền xuôi và tỉnh ngược trở thành cuộc “chia tay” đôi lứa (ta – ta). Nỗi nhớ nhung về những ngày gian khổ gắn liền với cảnh và người Việt Bắc dần hiện lên trong tâm trí lữ khách. Quang cảnh, con người Việt Bắc, cái gì cũng đẹp và đáng nhớ. Điều đầu tiên nhớ đến đó là hoa của cùng một người. Hoa và người hòa quyện trong nỗi nhớ. Nhớ hoa là nhớ vẻ đẹp của thiên nhiên Việt Bắc, nhưng vẻ đẹp của Việt Bắc không thể tách rời vẻ đẹp của con người Việt Bắc đã từng quan niệm, gắn với người đi, với cách mạng, với vẻ đẹp của con người Việt Bắc Bức tranh Việt Bắc trước hết là vẻ đẹp của sự gắn bó giữa thiên nhiên và con người.

Bức tranh ấy được diễn tả bằng những câu thơ nhẹ nhàng êm ái. Nó có màu sắc rực rỡ, ánh sáng lấp lánh và âm thanh ấm áp, vui tươi. Cảnh và người hòa quyện vào nhau: bốn cặp lục bát diễn tả bốn mùa, câu trên nhớ người, câu dưới nhớ người. Mỗi cảnh, mỗi người nhắc đến đều có một điều để nhớ riêng, tất cả hiện ra trước mắt ta là một bức tranh Việt Bắc kì vĩ, nên thơ qua nét bút tài hoa của tác giả.

Mỗi mùa được nhà thơ nhớ đến với một nét lạ đặc trưng hơn, với một biểu hiện gợi cảm tinh tế. Nhớ mùa mưa Việt Bắc là nhớ “rừng xanh hoa chuối đỏ tươi”. Ở giữa vô tận của màu xanh, một màu xuất hiện. ấm nóng (đỏm), bức tranh mùa đông Việt Bắc không còn lạnh lẽo hoang vu nữa. Sắc xuân lại đổi màu, ngập trong sắc trắng tinh khôi nên thơ: “Mùa xuân hoa nở trắng rừng”. Cảnh này có phần giống cảnh các chú về nước năm 1941:

Nỗi nhớ nhung thiết tha ấy là âm hưởng bao trùm cả bài thơ, âm điệu mềm mại du dương của quẻ lục nghe da diết, tha thiết. Cấu trúc bài thơ “Việt Bắc” là cấu trúc của bài thơ. Trả lời, có em có anh, có người đi, có người ở lại, nhưng thực chất đó chỉ là sự nhái lại một chủ thể trữ tình. Đoạn thơ trên là câu trả lời, giải thích của người đi chứ thực ra không phải. Nhớ cảnh, nhớ người, nhớ những chi tiết sống động ấy là nỗi nhớ chung của những người đã từng ở bên nhau, cùng đồng cam cộng khổ trong “mười lăm năm yêu đương mặn nồng”. Không phải ngẫu nhiên Tố Hữu kết thúc bài thơ bằng “…khúc tình chung thủy”.