Cảm nhận vẻ đẹp tâm hồn Bác qua bài thơ Ngắm trăng

Chủ thể: Cảm nhận vẻ đẹp tâm hồn của Bác Hồ qua bài thơ Ngắm trăng

Cảm nhận vẻ đẹp tâm hồn của Bác Hồ qua bài thơ Ngắm trăng

I. Dàn bài Cảm nhận vẻ đẹp tâm hồn Bác Hồ qua bài thơ Ngắm trăng (Chuẩn)

1. Mở bài:

Hồ Chí Minh là vị lãnh tụ kính yêu của dân tộc ta, là nhà thơ lớn.
– “Nhật ký trong tù” là nhật ký bằng thơ của anh.
– Bài thơ “Ngắm trăng” trong tập thơ thể hiện vẻ đẹp tâm hồn Hồ Chí Minh.

2. Thân bài:

Một. Hoàn cảnh hình thành:
– Sáng tác năm 1942 khi Người bị đàn áp và tù đày ở Trung Quốc.
– Trong tù ông sáng tác tập “Nhật ký trong tù” bằng chữ Hán gồm 133 bài thơ, phần lớn là thơ tứ tuyệt.
– Bài thơ “Ngắm trăng” ra đời trong hoàn cảnh đó.

b. Hồn thơ và tình yêu thiên nhiên tha thiết của Bác:

– Hoàn cảnh: “Ngục giữa không có diệc hoa”:
+ Rượu và hoa là hai thứ làm nên chất thơ của bạch ảnh.
+ Nhưng ông ở trong tù nên không thể có rượu thưởng hoa thưởng trăng như thi nhân.
+ Lời bài hát bật ra rất tự nhiên như một lời tâm sự.
+ Từ “anh hùng”- còn: làm tăng thêm sự thiếu thốn của người tù.

– Câu hỏi đầy trăn trở: “Lương thử việc thấp à?”:
+ Câu thơ xen lẫn vần điệu của bài thơ tạo cảm giác xao xuyến nơi nhà thơ.
+ Vốn là người yêu thiên nhiên, không muốn bỏ lỡ cảnh đẹp này nên ông bối rối, băn khoăn.

– Tâm linh thoát tục để hòa hợp với thiên nhiên: “Hướng người hướng về khán minh nguyệt/ Nguyệt khúc khuyến khán”:
+ Các phép đối “nhân – trăng”, “hướng – khuất” liên tiếp: thể hiện sự hòa hợp giữa con người và vầng trăng.
+ Nhà thơ nhìn trăng, trăng cũng nhìn qua khe cửa để nhìn thi nhân.
+ Những song sắt ở giữa không ngăn nổi một tâm hồn thiên nhiên đang đắm chìm trong ánh trăng.

– Bài thơ là tình yêu thiên nhiên mãnh liệt của Hồ Chí Minh, dù ở trong ngục tối Người vẫn hướng về ánh trăng và tận hưởng trọn vẹn.
Tâm hồn yêu thiên nhiên, hòa hợp tuyệt đối với thiên nhiên.

c. Phong thái điềm tĩnh và tinh thần lạc quan của ông trong ngục tối:
– Trong tù có thiếu thốn nhưng Hồ Chí Minh coi đó chỉ là chuyện bình thường, tất nhiên.
– Giữa chốn lao tù nhưng anh không bao giờ kêu ca, phàn nàn mà luôn hướng về cái đẹp.
– Ở trong tù mà vẫn có thể hứng mình thưởng trăng.
=> Nhà tù chỉ giam cầm được thể xác Bác chứ không giam được tâm hồn Bác.

d. Đánh giá nội dung, nghệ thuật:

Nội dung: Bài thơ cho thấy:
+ Hồn thơ và tình yêu thiên nhiên mãnh liệt của Bác.
+ Tinh thần lạc quan, bản lĩnh trước mọi hoàn cảnh của người chiến sĩ cách mạng.

– Nghệ thuật:
+ Sử dụng thể thơ thất ngôn tứ tuyệt.
+ Hình ảnh thơ sinh động, ngôn từ súc tích.

3. Kết luận:

– Đây là đoạn thơ khẳng định tâm hồn cao đẹp của ông.

II. Bài văn Ví dụ Cảm nhận vẻ đẹp tâm hồn Bác Hồ qua bài thơ Ngắm trăng (Chuẩn)

Hồ Chí Minh là vị lãnh tụ vô cùng kính yêu của dân tộc ta, đồng thời Người cũng là một nhà thơ rất tài hoa với những vần thơ hay và sâu sắc. Bài thơ “Ngắm trăng”- “Vọng nguyệt” thể hiện rõ vẻ đẹp tâm hồn của ông.

Tháng 8 năm 1942, Hồ Chí Minh từ Pác Bó, Cao Bằng sang Trung Quốc cầu cứu quốc tế. Nhưng khi đến thành phố Túc Vinh, Trung Quốc, Bác bị chính quyền địa phương nơi đây bắt và giam giữ. Người chú bị giam cầm hơn một năm, bị đưa đi gần 30 nhà tù ở 13 huyện của tỉnh Quảng Tây – Trung Quốc. Trong những ngày đó, ông đã viết tập thơ “Nhật ký trong tù” gồm 133 bài thơ chữ Hán, chủ yếu là thơ thất ngôn để nói lên thân phận tù đày của mình. Đồng thời “Nhật ký trong tù” còn cho ta thấy một tâm hồn cao đẹp, một ý chí cách mạng phi thường và một tài năng thơ ca tuyệt vời. Ngay cả bài thơ “Ngắm trăng” cũng được sáng tác trong hoàn cảnh đó, khi Bác ở trong tù và nhìn thấy ánh trăng soi qua ô cửa sổ nhỏ.

Bài thơ Ngắm trăng tuy được viết trong tù nhưng đọc bài thơ ta thấy được một nhà thơ có tâm hồn yêu thiên nhiên. Vầng trăng là người tri kỉ của thi nhân, là nguồn cảm hứng bất tận của thi nhân và Hồ Chí Minh cũng không ngoại lệ. Nó rất yêu trăng, nên khi nhìn thấy ánh trăng soi ngoài cửa, nó cũng hồn nhiên cất tiếng gọi:

“Ngục giữa không có diệc hoa”
(Trong tù, không có rượu và hoa.)

Các thi nhân xưa thưởng nguyệt đều có rượu với hoa bên cạnh. Vì mùa hè và hoa làm cho trăng trở nên thơ mộng và con người không còn cô đơn dưới ánh trăng. Nhưng mở đầu bài thơ, Hồ Chí Minh lại nói “không rượu không hoa” vì Người đang bị giam cầm trong nhà lao. Từ “anh hùng” (cũng) đặt giữa câu thơ khiến ta cảm nhận được sự thiếu thốn cùng cực của những người tù cách mạng. Nhưng câu thơ như một lời tự sự thốt ra rất bình thản, không một chút than vãn hay thất vọng về hoàn cảnh hiện tại. Một người hoàn toàn bình tĩnh coi đó là điều hiển nhiên.

Câu thơ thứ hai thể hiện rõ sự xao xuyến của nhà thơ trước cảnh đẹp:

“Đối với thử lương thấp?”
(Cảnh đẹp đêm nay khó bỏ qua)

Câu thơ được đan xen bởi nhịp điệu liên tục, đều đặn của các câu thơ thể hiện một niềm xao xuyến khó tả của nhà thơ. Là một người yêu thiên nhiên, yêu cái đẹp, chắc hẳn trước một đêm trăng sáng như đêm nay chú muốn rụng rời. Nhưng trong hoàn cảnh thiếu thốn, trong ngục tù này, làm sao ông có thể hưởng trăng trọn vẹn, nên ông hoang mang, ân hận và tự hỏi lòng mình.

Nhưng với tình yêu thiên nhiên mãnh liệt và nồng nàn đã giúp ông vượt qua hoàn cảnh. Không đắm chìm trong ánh trăng ấy, ông đã chọn một cách nhìn trăng rất đặc biệt – bằng cách làm một cuộc “vượt ngục tinh thần”:

“Nhân sinh là hướng của hai mặt trận, hướng của mặt trăng, hướng của mặt trăng
Nguyệt tham gia cổ vũ khán giả”

(Ai nhìn trăng soi qua cửa sổ
Trăng nhìn nhà thơ nhìn cửa)

Có thể bữa tiệc ngắm trăng của anh không có mùa hè, không có hoa, nhưng anh có một tâm hồn say mê cái đẹp hơn tất cả, chỉ thế thôi là đủ cho bữa tiệc này. Các phép đối được Bác sử dụng theo trình tự “người – trăng”, “hướng – vâng”,… chỉ sự hòa hợp, đồng điệu giữa người và trăng, người và trăng trở thành một tâm hồn song sinh. “Nhân” – người nhìn ra cửa sổ thấy màu trắng. Đáp lại, “vầng trăng” – vầng trăng cũng lọt qua khe cửa nhìn nhà thơ một lần nữa. Con người và mặt trăng bị ngăn cách bởi song sắt nhà tù, nhưng cánh cổng sắt không thể vượt qua mối quan hệ giữa hai thực thể này. Song sắt nhà tù cản bước chân người nhưng không ngăn được một thiên linh tự do bay lượn dưới ánh trăng đẹp.

Bài thơ thể hiện hồn thơ và tình yêu thiên nhiên của Hồ Chí Minh. Ngay cả trong hoàn cảnh nghèo khó và tù tội, anh vẫn có thể đắm mình trong ánh trăng và tận hưởng nó một cách trọn vẹn nhất. Với tình yêu thiên nhiên dạt dào của mình, không trở ngại nào có thể làm người chiến sĩ cách mạng bỏ lỡ cảnh đẹp như ánh trăng!

Tuy nhiên, ta không chỉ cảm nhận được hồn thơ, tấm lòng khoáng đạt của Bác mà còn cảm nhận được phong thái điềm tĩnh, lạc quan của Bác dù đang ở trong ngục tối. Nhà tù khiến người ta sợ hãi không chỉ vì thiếu thốn vật chất:

“Gầy đen như ngạ quỷ
Ghẻ mọc khắp người”

Đó cũng là sự xoay chuyển tinh thần khi bị nhốt trong một nơi chật hẹp, tối tăm. Tuy nhiên, ở Hồ Chí Minh, qua bài thơ Ngắm trăng, ta cảm nhận được ở Bác chất chứa một tinh thần hào hiệp, lạc quan trước những hoàn cảnh khác thường. Trong tù anh túng thiếu nhưng anh chỉ thản nhiên đón nhận, coi đó là điều hiển nhiên. Không chỉ vậy, giữa chốn ngục tù hôi hám, dơ bẩn, Người luôn hướng về ánh trăng, hướng về vẻ đẹp vĩnh hằng của vũ trụ để thưởng thức, mà chấp nhận làm tín vật. Và hơn thế nữa, tôi cảm thấy một tâm hồn tự do bay bổng, thoát khỏi phòng giam tối tăm này để bay lượn trong ánh trăng tuyệt vời.

Bài thơ được viết theo thể thơ thất ngôn, một thể thơ cổ Đường, cùng thi liệu quen thuộc là ánh trăng. Nhưng nó được vẽ nên từ một tâm hồn hồn nhiên, tràn đầy lạc quan yêu đời của Hồ Chí Minh. Nhịp thơ chậm rãi, hình ảnh thơ sinh động, súc tích, cho thấy khí phách cao cả của người chiến sĩ cách mạng ngay cả trong hoàn cảnh tăm tối của ngục tù.

Hoài Thanh đã từng nhận xét “thơ Bác đầy trăng”, đúng vậy, đối với Bác, trăng là nguồn cảm hứng bất tận. Tuy nhiên, qua bài thơ Ngắm trăng, ta không chỉ thấy được thiên nhiên tươi đẹp mà còn thấy được bức chân dung tinh thần của Hồ Chí Minh. Bài thơ xứng đáng là bài thơ về cuộc đời ông.

——TẢI XUỐNG——

“Nhật ký trong tù” là một tập thơ mà mỗi bài thơ đều chứa đựng những ý nghĩa sâu sắc, đặc biệt là bài thơ “Ngắm trăng”. Vì vậy hãy tham khảo các bài viết như: Phân tích bài thơ Ngắm trăng của Hồ Chí MinhBình giảng bài thơ Ngắm trăng của Hồ Chí Minh, Phân tích vẻ đẹp bài thơ Ngắm trăng của Hồ Chí Minh, Hình ảnh Bác Hồ hiện lên qua bài thơ Ngắm trăng nó sẽ giúp chúng ta hiểu thêm về hoàn cảnh trong tù cũng như tinh thần của ông trong thời gian bị cầm tù ở Trung Quốc.