Cảm nhận về hình ảnh người nông dân xưa qua bài ca dao: “Con cò mà đi ăn đêm. Đậu phải cành mềm lộn cổ xuống ao. Ông ơi! Ông vớt tôi nao, Tôi có lòng nào ông hãy xáo măng. Có xáo thì xáo nước trong, Đừng xáo nước đục đau lòng cò con”

Đề bài: Cảm nhận hình ảnh người nông dân xưa qua câu ca dao: “Con cò đi ăn đêm”. Đậu trên cành mềm thò cổ xuống ao. Quí ông! Anh đưa em đi, anh có tấm lòng, xin cho em biết. Có ưu tư thì nước trong, Ngỡ nước đục có đau lòng trẻ thơ”

Con cò dường như đã trở thành người bạn thân thiết của người nông dân lao động. Ở vùng đồng bằng rộng lớn, có thời người nông dân không gặp con cò. Trong ca dao, con cò là hiện thân của những người nông dân bình dị: chất phác, cần cù, chịu khó, trải qua bao gian khổ. Câu ca dao Con cò đi ăn đêm mượn tiếng kêu ai oán của con cò khi khó khăn nói lên những con người lao động với phẩm chất vốn có của mình: thà chết vinh còn hơn sống nhục:

Con cò đi ăn đêm

Đậu trên cành mềm thò cổ xuống ao.

Quí ông! bạn đưa tôi

Tôi không có trái tim, anh chỉ bắn quan tâm.

Nếu có xáo trộn, nước sẽ bị xáo trộn.

Đừng khuấy động nước đục để làm tổn thương những con cò nhỏ.

Đọc ca dao, ta có cảm nhận đây là một bài ca dao ngụ ngôn đặc sắc. Lý tưởng sống được thể hiện qua một con cò đang gặp khó khăn trong việc tìm kiếm thức ăn:

Con cò đi ăn đêm

Đậu trên cành mềm thò cổ xuống ao.

Ở đây nhân vật trung tâm là con cò. Cò thường kiếm ăn vào ban ngày. Vì vậy, đây là một tình huống bất thường. Vì sao cò phải mò cua bắt tôm vào ban đêm? Vì nghèo nên thức ăn trong ngày của gia đình cò không đủ sống qua ngày. Người đọc đồng cảm và kinh ngạc ngay khi đọc câu mở đầu. Từ láy trong ca dao làm nổi bật cấu trúc đối lập, gợi nhiều xót xa về kiếp thân cò. Ông Vũ Ngọc Phan ghi lại: khi cò đi ăn đêm, nghịch lý là cò lộn cổ xuống ao.

Cần cù, chăm chỉ kiếm cơm, những tưởng sẽ được ấm no, hạnh phúc. Những chú cò non nhất định sẽ từ mẹ trở về tổ. Cuộc sống cơ cực, khó khăn, cò phải chịu nhiều nỗi buồn không kể xiết. Con cò đã lộn cổ xuống ao, con cò có cánh, con cò bay giỏi, dù con cò có rơi xuống ao, con cò vẫn bay lên được. Nhưng cái chết đang đến gần, mọi người dường như bỏ đi như để đổ lỗi cho cò. Tiếng cò cuối đêm nghe thật buồn:

Quí ông! bạn đưa tôi

Tôi không có trái tim, anh chỉ bắn quan tâm.

Nếu có lo lắng, thì nước trong,

Đừng khuấy động nước đục để làm tổn thương những con cò nhỏ.

Chữ anh được lặp lại ba lần, tôi lặp lại hai chữ ấy như một nốt trầm bi tráng của bài ca. phải được cứu, thương xót cho anh ta, người đàn ông gọi là cò có thể là thủ phạm, người duy nhất nhìn thấy cảnh tượng đau đớn đó. Nếu cho con cò là biểu tượng của những người lao động nghèo bị áp bức, bóc lột nặng nề. đêm gặp cò kiếm ăn, biết đi đâu? nó cũng có nghĩa là những người chứng kiến ​​​​đồng loại của mình gặp khó khăn trước khi cầu nguyện:

Quí ông! bạn đưa tôi

Lời cầu nguyện của con cò không phải là nói về cuộc đời gì cả mà con cò muốn bày tỏ tấm lòng trong sáng của mình:

Tôi không có trái tim, anh chỉ quan tâm

Rõ ràng trong lời giải thích này, con cò không sợ chết, mà muốn mang cái chết đến để chứng minh sự trong sạch của trái tim mình, khi rơi vào ngõ cụt. Cò đi ăn đêm nhưng cò không phải là kẻ bất lương, cò hiền lành lương thiện.

Con cò trong câu ca dao này là hình ảnh ẩn dụ, biểu tượng cho người nông dân một nắng hai sương. Đây là những người chăm chỉ bình thường. Nỗi bất hạnh của con cò rơi xuống ao cũng là nỗi bất hạnh, day dứt của người dân lao động trước cảnh áp bức, bóc lột, sưu cao thuế nặng, như Nguyễn Khuyến đã nói:

Thuế quan phương Tây, giải quyết nợ

Nửa con ở, nửa bò thuê

(Nguyễn Khuyến)

Hàng ngàn năm qua, người nông dân Việt Nam cần cù làm ăn. Họ làm ra hạt gạo, củ khoai để nuôi sống mình, nhưng thực ra thân phận của họ chẳng khác gì thân phận con cò trong câu ca dao này. Điều ước cuối cùng của con cò là:

Có loạn thì nước loạn.

Chớ đục nước đục hại cò con

Cò muốn chết trong nước sạch. Nếu phải lựa chọn giữa hai cái chết, con cò cầu nguyện đừng để con cò chết trong dòng nước đục ngầu. Đây là điều đau đớn nhất, đau lòng nhất của loài cò. Chắc đây là con cò con chưa đủ lông, mới lớn tập tễnh đi kiếm ăn, nó chưa hiểu gì nhiều nên đậu trên cành mềm rồi trở về ao. Hay những chú cò con là thế hệ sau, khi chúng chết đi, cò không muốn chúng buồn. Lời cầu nguyện của con cò mang bao bi thương, người lao động Việt Nam sống cuộc đời nghèo khó. Có khi họ trở thành những con cò đi ăn đêm, nhưng dù sa vào cạm bẫy nhơ nhớp họ vẫn khát khao một cuộc sống trong sáng, cao thượng.

Có những câu tục ngữ chỉ ra cách ứng xử của chúng ta: Đói cho sạch, rách cho thơm hay Gần bùn chẳng hôi tanh mùi bùn.

Thông qua thân phận của con cò, tác giả bình dân đã nêu lên một triết lý nhân sinh cao đẹp ca ngợi tâm hồn trong sáng, nhân hậu. Đối lập nhau, lời nguyền khẳng định một lẽ sống cao đẹp của người Việt Nam xưa và nay.

Cuộc đời của anh Pha, chị Dậu, Lão Hạc… khác hẳn cuộc đời và thân phận của một con cò. Dù sống trong cảnh cơ cực nhưng họ vẫn vươn lên sống như những con người thực thụ.

Với nền văn minh lúa nước, nghề chính của người dân Việt Nam là nông nghiệp. Trải qua hàng nghìn năm đấu tranh dựng nước và bảo vệ đất nước, người dân cày Việt Nam anh dũng đã giữ gìn độc lập, tự do và những phẩm chất đáng quý: cần cù, chịu khó, giản dị… Vì vậy, bài ca dao trên cho chúng ta sự khâm phục . và tôn trọng họ. Và bài học Gần bùn nhưng chẳng hôi tanh mùi bùn có giá trị sâu sắc đối với thế hệ trẻ hôm nay.