Hướng dẫn soạn bài: Chí khí anh hùng

Hướng dẫn viết: Tinh thần anh hùng

Đoạn trích Chí Thánh trong Truyện Kiều của đại thi hào Nguyễn Du nói về Từ Hải, một nhân vật lí tưởng là hiện thân cho ước mơ lãng mạn của một người anh hùng có phẩm chất xuất chúng.

Mời các em tìm hiểu thêm

Hướng dẫn soạn bài: Tác giả Nguyễn Du

I – KIẾN THỨC CƠ BẢN

II – RÈN LUYỆN KỸ NĂNG

1. Tìm về cội nguồn

Gợi ý:

Kiều bị lừa vào lầu xanh lần thứ hai, tâm trạng vô cùng đau khổ, hụt hẫng. May thay, Từ Hải bất ngờ xuất hiện, coi Kiều như tri kỷ, cứu thoát khỏi lầu xanh. Họ đều là những con người bị xã hội đương thời khinh miệt (một người là dân du mục và một người là kẻ trộm cắp), họ đoàn kết với nhau trên tinh thần tương thân tương ái. Từ Hải đánh giá cao sự thông minh, hóm hỉnh và nhạy cảm của Kiều. Kiều nhận ra Từ là anh hùng hiếm có trong thiên hạ, duy nhất có thể dẹp yên. Nhưng dù yêu và kính trọng Từ Hải, Kiều cũng không giữ được tư cách anh hùng. Đã đến lúc Kiều phải để Từ Hải ra đi tạo nên sự nghiệp anh hùng.

2. Chứng minh rằng Đoạn anh hùng Chí thể hiện rõ khuynh hướng lí tưởng hoá trong quá trình xây dựng nhân vật anh hùng Từ Hải.

Gợi ý:

Nhân vật Từ Hải được Nguyễn Du tái hiện dưới góc độ lý tưởng hóa. Từng từ ngữ, hình ảnh, cách miêu tả mà Nguyễn Du sử dụng đều rất phù hợp với xu hướng này.

Nửa năm hương lửa cháy, nam nhân nhanh chóng lay động lòng người bốn phương

Nếu bạn là người không có ý chí, không có dũng khí thì trong lúc vợ chồng đang hạnh phúc êm ấm, bạn rất dễ quên đi những chuyện khác. Nhưng Từ Hải thì khác, ngay khi vui anh “nhanh chóng” nhớ ra mục đích và hướng đi của đời mình. Tất nhiên, ý chí đó phù hợp với bản chất của Từ, vả lại Từ nghĩ nếu mình thực hiện được ý chí lớn của mình thì mình mới xứng đáng với tình yêu và sự trân trọng mà Thúy Kiều dành cho mình.

Kiều biết Từ Hải đã ra đi trong cảnh “bốn bể không nhà” nhưng vẫn nguyện đi theo chàng. Chữ “phục tùng” không chỉ đơn giản như trong sách Nho rằng phận gái phải “lấy chồng”, mà còn bao hàm ý nghĩa phân chia trách nhiệm, đồng lòng ủng hộ Từ khi Từ gặp khó khăn trong cuộc sống. Từ Hải cho rằng vì Kiều chưa thoát khỏi thói thường của một cô gái bình thường nên không muốn chê Kiều nặng nề mà chỉ muốn Kiều cứng rắn hơn để làm vợ anh hùng. Nói rằng ngày về sẽ có 100 vạn tinh binh, Kiều tin Từ Hải. Điều này càng chứng tỏ hai người thực sự hòa hợp với nhau.

3. Qua các đoạn trích Trao duyên, Nỗi sầu của ta, Chí anh hùng, hãy nêu và nhận xét những nét chung về nghệ thuật miêu tả tâm lí nhân vật của Nguyễn Du.

Gợi ý:

Nghệ thuật miêu tả tâm lí là một trong những nét nghệ thuật đặc sắc nhất của Truyện Kiều. Chính những thành công trong nghệ thuật miêu tả tâm lí đã chứng tỏ óc sáng tạo độc đáo và sự am hiểu con người của Nguyễn Du. Có thể xác định:

vân vân…

4. Phân tích hình tượng nhân vật Từ Hải được thể hiện trong 4 câu đầu của đoạn văn

Gợi ý:

Từ Hải xuất hiện trong tác phẩm trước hết với tư cách là một đại anh hùng, đầu đạp đất, chân đạp đất. Khi tôi cứu Kiều ra khỏi lầu xanh là vì chính nghĩa, vì tôi kính trọng Kiều như một người tri kỷ. Nhưng khi cưới Kiều, Tú mới thực sự là người si tình. Nhưng dù yêu, Tử cũng không quên mình là một người anh hùng, một con người có ý chí kiên cường. Trong xã hội phong kiến, đã làm thân người thì phải có ý chí vẫy vùng giữa trời đất. Từ Hải thực sự là một anh hùng có chí lớn và nghị lực để đạt được những mục tiêu cao cả của mình. Bởi vậy, tuy sống với Kiều những tháng ngày quả thật êm đềm hạnh phúc nhưng Từ không quên ý định của mình. Đang vui say đắm, chàng bỗng “động lòng bốn phương”, để cả tâm trí hướng về “trời trống”, với “thanh gươm và yên ngựa trên đường thẳng”.

Không gian ở câu 3 và câu 4 (trời bao la, đường thẳng) thể hiện rõ khí phách anh hùng của Từ Hải.

5. Nêu tính chất đặc biệt của cuộc chia tay giữa Từ Hải và Thúy Kiều so với hai cuộc chia tay trước với Kim Trọng và Thúc Sinh.

Gợi ý:

Tác giả đã dựng nên hình ảnh Từ Hải “kiếm yên lên đường” rồi để Từ Hải và Thúy Kiều nói lời từ biệt. Có gì phi logic không? Không, vì hai chữ “thẳng thắn” có người giải thích là “vội vã”, nhưng nói thẳng ra là vô lý. Có thể hình dung, Từ Hải lên yên ngựa rồi từ biệt Thúy Kiều. Và, có thể khẳng định rằng cuộc chia ly này khác hẳn hai lần trước Kiều từ biệt Kim Trọng và Thúc Sinh. Đoạn Kiều tiễn Kim Trọng là đoạn Kiều tiễn biệt người mình yêu về quê chịu tang chú, với nỗi nhớ nhung của một người đã yêu say đắm mối tình đầu mà phải chia tay. Khi chia tay Thúc Sinh, chàng để nàng về quê xin phép Hoạn Thư cho Kiều về làm vợ lẽ, hy vọng gặp lại rất mong manh vì cả hai đều biết rằng Hoạn Thư không phải là tay tốt, nên gặp lại nhau như bây giờ hay lắm, khó lắm. Vĩnh biệt Từ Hải là vĩnh biệt anh hùng, để tự tại bốn biển. Do đó, bản chất của ba bộ phận là khá khác nhau.

6. Nhân vật Từ Hải được bộc lộ như thế nào qua lời nói với Kiều?

Gợi ý:

– Từ Hải là một người có cá tính đặc biệt:

Khi chia tay, tôi thấy Kiều nói: Nàng nói: “Phận người con gái tuân mệnh, em cũng xin anh hết lòng cho em đi”. Từ Hải đáp: “Tâm thương nhau chưa thoát khỏi người con gái tầm thường”.

Trong câu trả lời ấy có những lời căn dặn, niềm tin mà Từ Hải giao phó cho Thúy Kiều. Chàng muốn Kiều hiểu mình, là người bạn tâm giao, chia sẻ mọi điều trong cuộc sống, đồng thời động viên, tin tưởng rằng Kiều sẽ vượt qua những hạn chế của một cô gái bình thường để trở thành vợ của một anh hùng. Chàng muốn lập công, sự nghiệp hiển hách, rồi đón Kiều về nhà chồng trong vinh hoa phú quý:

Khi 100.000 binh sĩ sẽ trỗi dậy, tiếng chiêng khua chiêng, bóng chiều giăng đầy đường. Làm rõ bộ mặt phi thường rồi tôi sẽ mang cả gia đình đáng ngờ của cô ấy

Đó quả thực là cuộc chia tay của một đấng anh hùng nghĩa khí chứ không yếu đuối như khi Kiều chia tay Thúc Sinh. Sự nghiệp anh hùng đối với Từ Hải là ý nghĩa của cuộc đời. Ngoài ra, anh cho rằng khả năng làm được điều này rất xứng đáng với sự tin tưởng và tín nhiệm của người đẹp.

– Từ Hải là người rất tự tin trong cuộc sống:

Từ suy nghĩ, dáng vẻ, hành động và lời nói của Từ Hải trong lúc chia tay, tất cả đều cho thấy Từ là một người rất tự tin trong cuộc sống. Anh ta tin rằng khoảng một năm nữa anh ta sẽ trở về với một gia tài lớn.