Hướng dẫn soạn bài: Luyện viết đoạn văn tự sự

Hướng dẫn Soạn bài: Luyện viết đoạn văn tự sự

Mời các em tìm hiểu thêm:

Hướng dẫn: Ôn tập Văn học dân gian Việt Nam

I. KIẾN THỨC CƠ BẢN

1. Về khái niệm đoạn văn

Một đoạn văn là một phần của văn bản, được tính từ thụt đầu dòng đến thụt đầu dòng trên một dòng mới (chấm chấm). Tác phẩm hoàn chỉnh về nội dung và hoàn chỉnh về hình thức.

Trong văn bản tự sự, mỗi đoạn văn thường có một câu chủ đề (câu kết bài). Các câu còn lại có nhiệm vụ thuyết phục, miêu tả, giải thích, v.v. để làm nổi bật ý chính.

2. Các kiểu đoạn văn, nội dung và nhiệm vụ của đoạn văn trong văn bản tự sự

II. KỸ NĂNG RẮN

1. Nhận xét về đầu và cuối truyện “Rừng xà nu” của Nguyễn Trung Thành:

a) Những đoạn văn trình bày chính xác, rõ ràng ý định của tác giả trước khi viết truyện. Nội dung và giọng điệu mở đoạn, kết đoạn:

b) Qua tìm hiểu các giai đoạn sáng tạo tác phẩm của nhà văn Nguyên Ngọc Rừng, chúng ta có thể rút ra kinh nghiệm: trước khi viết văn, kể chuyện phải suy nghĩ, dự đoán mở đầu và kết thúc bài văn. Như vậy, bài văn sẽ có một mạch văn thống nhất, mạch lạc, rõ ràng, hấp dẫn người đọc, người nghe.

Vì vậy, cô đã được gửi đến Đông Xa, ngôi làng nhỏ, nghèo của cô. Vừa đến con đập cao, con đập chắn ngang những túp lều, anh Dậu chợt thấy một vạt hồng ở chân trời phía đông. […]. Một nhóm người quần áo rách rưới từ trong thôn đi ra, nhưng trên mặt đều lộ ra vẻ hưng phấn. Người dân mang theo dùi cui, dao, kiếm và cờ đỏ kéo đến bao vây anh. Người nông dân nghèo trốn chạy trong đêm tối bỗng bật khóc […]. Kìm nén cảm xúc, chị Dậu dang tay như muốn ôm lấy mọi người rồi nghẹn ngào nói:

– Cách mạng thành công rồi! Cả nước đứng lên! Hỡi bà con hãy lên huyện bắt quan lại, phá kho thóc chia cho dân nghèo.

a) Đoạn văn này là một phần của thân bài (diễn biến) của “truyện ngắn” mà học sinh của bạn sẽ viết. Đoạn văn này thuật lại một sự việc quan trọng, đó là chuyện “Cô Dậu về làng lãnh đạo cuộc khởi nghĩa khi Cách mạng Tháng Tám năm 1945 bùng nổ”. Sự việc phù hợp với chủ đề, cốt truyện mà học sinh đã dựng và miêu tả. Có thể xem đây là một đoạn văn trong văn bản tự sự.

b) Có thể nói, phần trên chỉ xoay sở để “kể” lại câu chuyện. Nhược điểm của đoạn văn là việc sắp xếp cảnh và tả tâm trạng còn chưa nhuần nhuyễn, hay. Vân Phong còn nhiều bỡ ngỡ, khó khăn.

2. Từ kinh nghiệm rút ra được của nhà văn Nguyên Ngọc và đoạn văn về hóa thân của chị Dậu, có thể rút ra một số lưu ý về cách viết đoạn văn trong bài văn tự sự:

3. Đọc đoạn văn “Tôi dùng một cái thuổng nhỏ để đào đất… […] … tất cả các chuyển động chung đều theo chiều kim đồng hồ.”

a) Đoạn văn này kể chuyện chị Phương Định – cô thanh niên xung phong đang phá bom mở đường ra mặt trận. Đây là đoạn văn nằm trong phần thân bài (phần phát triển) của văn bản tự sự Những ngôi sao xa xôi (truyện ngắn của Lê Minh Khuê).

b) Phần phiên âm còn một số lỗi về lời kể.

Trong truyện ngắn, người kể chuyện (nhân vật Phương Định gọi tôi, kể chuyện về mình và đội thanh niên xung phong). Ở một số câu trong đoạn này, đại từ “tôi” được thay bằng “con gái” (câu 5); “Nàng” (câu 6, 16), tên riêng “Phương Đình” (câu 14, 20). Nên sửa lại để văn bản thống nhất về mặt người kể chuyện (ngôi thứ nhất – anh xưng tôi).

c) Từ những phát hiện và chỉnh sửa trên có thể rút ra bài học:

Trong văn bản tự sự, người viết phải nhất quán về người kể chuyện. Nếu không có gì thay đổi ở máy phát thì người đó sẽ phải thống nhất lại từ đầu trong các đoạn tiếp theo. Có như vậy, văn bản tự sự mới chặt chẽ, logic, hấp dẫn và lôi cuốn người đọc.

4. Để viết được một đoạn văn miêu tả cử chỉ và tâm trạng của cô gái bị người yêu lừa trong đoạn thơ “Tiên nói với người yêu” cần chú ý cách diễn đạt các cử chỉ sau và tiểu bang:

Lưu ý: Trong khi viết nên biết kết hợp giữa biểu cảm cử chỉ và tính hài hước, việc miêu tả cử chỉ cũng là để bộc lộ tâm trạng nhớ nhung, buồn bã của người con gái phải xa người yêu để về nhà chồng.