Hướng dẫn soạn bài: Thơ Hai-kư của Ba-sô

Hướng dẫn soạn bài: Haiku của Baso

Mời các em tìm hiểu thêm:

Hướng dẫn viết: Lầu Hoàng Hạc

I. KIẾN THỨC CƠ BẢN

II. KỸ NĂNG RẮN

1. Giới thiệu bài 1

Baso đến từ Mie. Anh ở lại Edo mười năm trước khi trở về quê hương. Nhưng sau đó Baso đến thăm Edo, thấy rằng Edo gần như là nơi sinh của anh ấy.

Bài thơ này thể hiện cảm giác kết nối chặt chẽ với nơi chúng ta đang ở.

2. Về bài 2

Baso đã sống ở thủ đô Kyoto từ khi còn trẻ, khi anh ấy vẫn còn trẻ. Sau đó đến Edo. 20 năm sau, lúc cuối đời, ông trở lại, nghe tiếng chim đỗ quyên và viết bài này.

Ngắm hoa đỗ quyên hót ở thủ đô, nhưng lỗ vốn

Trong văn học Trung Quốc, chim Đỗ Quyên gắn liền với truyền thuyết vua Thục mất nước. Tuy nhiên, ở đây các nhà Nho cố tình dịch nó thành con cuốc, vì nó cũng xuất hiện vào đầu mùa hè, thường kêu rất thảm và cũng đồng âm với chữ quấc (nước).

Ở Nhật, đỗ quyên là loài chim hotto-gitsu thường kêu vào đầu hè, không hót khi trời đẹp mà hót khi trời tối, đêm trăng sáng, sau cơn mưa v.v. Vì vậy, nó thường được dùng để chỉ sự thương tiếc cho thời gian, đặc biệt là để diễn tả nỗi buồn và sự vô thường. Baso trở lại thủ đô sau 20 năm, nghe thấy tiếng đỗ quyên và nhớ lại thủ đô năm nào.

3. Về bài 3

Năm 40 tuổi, Baso có một chuyến đi đến Kansai gần quê hương của mình. Khi trở về nhà, anh nghe tin mẹ mình đã qua đời. Họ trao cho anh ta di vật là một lọn tóc bạc. Anh viết bài thơ này rất cẩn thận.

Nỗi đau xót xa của nhà thơ được thể hiện qua những giọt nước mắt nóng hổi rơi trên bàn tay đang nắm tóc của người mẹ đã khuất. Tiếng thứ tư (từ mùa) của bài thơ là sương thu. Sương thu ở đây là giọt nước mắt như sương , hay tóc mẹ bạc như sương , hay cuộc đời như giọt sương , ngắn ngủi mà vĩnh viễn v.v… Sương – tóc – nước mắt hòa tan tạo nên một hình ảnh thơ ý nghĩa .

4. Về bài 4

Trong tác phẩm du ký năm 1685, Basso kể câu chuyện về một lần ông đi ngang qua một khu rừng thì bỗng nghe thấy tiếng vượn hú. Cô làm anh nhớ đến tiếng khóc của một em bé bị bỏ rơi trong rừng.

Tiếng gào khóc thảm thiết Hay tiếng khóc trẻ thơ bị bỏ rơi? Gió mùa thu buồn tẻ

Ở Nhật Bản ngày xưa, vào những năm tồi tệ, gia đình không nuôi nổi con cái, họ phải bỏ chúng vào rừng. Thậm chí còn nghĩ đến việc giết đứa trẻ. Nghe tiếng khỉ tru, Baso nghĩ đến tiếng người. Âm thanh của con khỉ là âm thanh của một đứa trẻ thực sự đang khóc. Trong gió thu hay tiếng gió đang khóc cho nỗi đau của con người.

5. Về bài 5

Bài thơ này được Baso sáng tác khi đi qua một khu rừng, anh nhìn thấy một con khỉ nhỏ đang run rẩy trong cơn mưa mùa đông. Nhà thơ tưởng tượng ra chú khỉ đang thầm mong có một chiếc áo để che mưa, che lạnh.

Hình ảnh chú khỉ cô đơn trong bài thơ gợi hình ảnh người nông dân Nhật Bản, gợi hình ảnh những đứa trẻ tội nghiệp co ro trong giá lạnh. Đoạn thơ thể hiện tình cảm yêu thương sâu sắc của nhà thơ đối với cuộc sống của những người nghèo khổ.

6. Về bài 6

Bài thơ này tả một cảnh mùa xuân. Có rất nhiều hoa anh đào quanh hồ Bi-wa. Mỗi khi gió thổi, những cánh hoa anh đào rơi xuống như những đám mây. Những cánh hoa hồng nhạt và mỏng manh rơi xuống mặt hồ làm mặt hồ lăn tăn gợn sóng. Khung cảnh đó tượng trưng cho sự tương tác của vạn vật trong vũ trụ. Triết lý sâu xa, nhưng được thể hiện bằng những hình ảnh giản dị, nhẹ nhàng. Đây là ý nghĩa thẩm mĩ của đoạn thơ.

7. Về bài 7

Bài thơ ra đời khi Baso trèo lên một ngọn núi đá để thăm chính điện của ngôi chùa Riu-sa-ku-ji. Con ve là băng, hòn đá là đồ vật. Nhưng trong sự tịch mịch và tĩnh mịch của buổi chiều, khi tất cả đều tĩnh lặng, bạn nghe thấy tiếng ve kêu rền rĩ như bị nhiễm bệnh, như xuyên qua đá. Mối liên hệ này độc, lạ mà không lộ liễu.

8. Về bài 8

Bài thơ này được viết ở Osaka (1694). Đây là một bài thơ từ vị trí của mình. Trước đó, anh cảm thấy rất yếu ớt, giống như một con chim sắp biến mất vào chân trời vô tận.

Nhưng cả cuộc đời Ba Sở là một cuộc đời phiêu bạt giang hồ. Vì vậy, ngay cả khi sắp chết, ông vẫn rất lưu luyến, vẫn muốn tiếp tục cuộc hành trình – đi bằng cả tâm hồn. Và đối với tôi, dường như tôi đã nhìn thấy linh hồn của Baso lang thang trên đồng bằng sa mạc.