Phân tích bức tranh tứ bình trong bài thơ “Việt Bắc” của Tố Hữu

nhiệm vụ

Tố Hữu được coi là “đầu tàu” trong phong trào thơ ca cách mạng Việt Nam với những tác phẩm trường tồn với thời gian. Thơ ông viết về chính trị nhưng không hề khô khan mà ngược lại, dễ đi sâu vào lòng người bởi giọng điệu tình cảm, trữ tình. “Việt Bắc” được sáng tác trong hoàn cảnh chia cắt quân dân ở căn cứ địa Việt Bắc sau cuộc kháng chiến chống Pháp. Đoạn thơ được coi là nỗi niềm của Tố Hữu với bao cảm xúc về mảnh đất anh hùng này. Đặc biệt bạn đọc chắc hẳn sẽ không thể nào quên được bức tranh thơ đẹp trong “Việt Bắc”.

Xuyên suốt bài thơ “Việt Bắc” là dòng suy nghĩ, cảm xúc đầy đủ và sâu sắc của Tố Hữu về quân và dân tham gia cuộc kháng chiến chống Pháp đầy gian khổ. Người đọc sẽ bắt gặp những hình ảnh gần gũi, cuộc sống bình dị, con người Việt Nam chân chất qua thơ Tố Hữu. Nó cần một tình yêu thiết tha, nó cần một con người “nặng tình” thì Tố Hữu sẽ cho đời câu trả lời nào bằng câu thơ lưu loát như thế.

Có thể nói, điểm nhấn của cả bài thơ nổi lên từ bức tranh tứ bình tuyệt đẹp của núi rừng Việt Bắc qua giọng văn mềm mại, du dương của Tố Hữu. Bạn đọc sẽ được đắm mình trong những phong cảnh hữu tình, thơ mộng của “Xứ sở thần tiên” này.

Mở đầu khổ thơ là sự đối đáp nhẹ nhàng giữa “tôi” – “tôi”:

Em về, nhớ anh không?

Em quanh quẩn, em nhớ hoa tặng anh

Thật khéo léo và tinh tế khi Tố Hữu gửi gắm tình cảm của mình một cách kín đáo như thế này. Ngôn ngữ chặt chẽ và cách diễn đạt mềm mại cũng khiến người đọc cảm thấy rất đắm chìm. Hữu hỏi “người” nhưng thực chất là hỏi “ta” và câu trả lời nằm ngay trong câu hỏi. Lời mở đầu sâu sắc này sẽ lần lượt dẫn dắt người đọc khám phá nét đặc sắc của núi rừng Việt Bắc trải dài suốt bốn mùa.

Đưa người đọc lên thăm tiên cảnh ở Việt Bắc, Tố Hữu đã vẽ nên bức tranh mùa đông ấm áp, thân thương:

Rừng xanh, hoa chuối đỏ tươi

High Pass Folding Knife ánh sáng mặt trời

Người đọc bị mùa đông Tây Bắc mê hoặc với vẻ đẹp đặc trưng của nó. Phải nói rằng, dù là mùa đông nhưng qua thơ Tố Hữu, cảnh không buồn, không vắng lặng mà người thì rất tươi, rất ấm áp qua hình ảnh “hoa chuối đỏ tươi”. Màu đỏ của hoa chuối là điểm nhấn, là ánh sáng thắp sáng cho cảnh rừng mùa đông Việt Nam. Đây được coi là nghệ thuật chấm phá rất hùng hồn của Tố Hữu giúp người đọc ấm lòng khi nhớ về Việt Bắc. Tia nắng mùa đông hiếm hoi trên con dao cầm của người dân nơi đây chợt giúp người đọc hiểu được cuộc sống sinh hoạt, lao động của họ. Màu đỏ của hoa chuối xen lẫn với màu vàng của nắng trên đèo đã tạo nên một khung cảnh mùa đông rạng rỡ và đầy hi vọng.

Bức tranh mùa xuân của núi rừng Việt Bắc hiện lên trữ tình, nên thơ như tiên cảnh:

Ngày xuân mơ rừng hoa trắng

Nhớ người đan nón chuốt từng sợi chỉ

Đọc hai câu thơ này, người đọc như hình dung ra khung cảnh mùa xuân nơi núi rừng êm đềm, dịu dàng và ấm áp. Màu hoa mai trắng gợi hình ảnh nên thơ trên nền màu dịu nhẹ. Hoa mai được coi là loài hoa báo hiệu mùa xuân ở Tây Bắc, cứ mỗi độ xuân về chúng ta lại bắt gặp những con đường rực rỡ sắc hoa ấy. Trong Mùa xuân Tây Bắc, Tố Hữu gợi lại hình ảnh người “thợ dệt nón” với cử chỉ “chăm từng sợi chỉ” rất gần gũi. Động từ “vót” được sử dụng thật khéo léo, tinh tế khi miêu tả động tác đan nón nhẹ nhàng, tỉ mỉ. Tố Hữu phải rất sâu sắc và hiểu biết mới hiểu được điều này. Từ “sáng bừng” như thổi bừng sức sống cho bức tranh mùa xuân Việt Bắc, tạo nên sự hài hòa giữa thiên nhiên và con người.

Bức ảnh mùa hè sống động dưới ngòi bút Tố Hữu:

Tiếng ve kêu rừng đổ vàng

Tôi nhớ em gái tôi chỉ nhặt măng

Tiếng ve vàng giữa “rừng” đã tạo nên sự chuyển động giữa những điều rất tĩnh. Sắc vàng của rừng hổ phách là đặc trưng báo hiệu mùa hè trên cao nguyên đã về. Tiếng ve như xé tan sự tĩnh lặng của núi rừng, đánh thức sự bình yên nơi đây. Từ “đổ” được dùng rất hay, là một động từ mạnh, diễn tả sự chuyển màu mạnh mẽ và hấp dẫn. Bức tranh mùa hè bỗng bừng sức sống với sắc vàng rực rỡ của rừng hổ phách. Trong mỗi bức ảnh thiên nhiên, người đọc đều thấy thấp thoáng bóng dáng con người. Có thể nói đây là sự tài tình của Tố Hữu khi gắn kết mối quan hệ thiêng liêng giữa thiên nhiên và con người. Giữa núi rừng bao la, một “cô gái xinh đi hái măng” vụt sáng, làm cho thiên nhiên thêm sinh động.

Và cuối cùng là bức tranh mùa thu dịu dàng:

Trăng rừng thu tỏa sáng bình yên

Ai nhớ chung tình câu hát ân tình

Mùa thu đến ở Tây Bắc với hình ảnh ánh trăng lành lạnh, dịu êm. Thiên nhiên dường như ưu ái cho mùa thu miền Bắc với sự tròn đầy, tròn trịa của ánh trăng. Không phải là ánh trăng bình thường mà trăng ở đây là ánh trăng của hòa bình, ánh trăng của người bạn tri kỉ soi sáng những năm tháng gian khổ đấu tranh. Chính ánh trăng đã mang lại vẻ đẹp độc đáo của mùa thu cho xứ Bắc. Tố Hữu nhìn trăng, nhớ người và nhớ câu ca dao gợi lòng thủy chung son sắc.

Thật vậy, với 4 cặp thơ lục bát ngắn, 4 mùa của thiên nhiên Việt Bắc được gợi lên một cách sinh động và tràn đầy sức sống. Tác giả thông minh, khéo léo, hiểu biết rộng và có tình yêu sâu sắc với mảnh đất này nên mới thổi hồn cho thơ ca. Bộ ảnh tứ bình này sẽ khiến bạn đọc thêm yêu và hiểu hơn về cảnh vật, con người nơi đây.